Deel 2: Who are ya, who are ya?

Wie is nou eigenlijk 'de voetbalfan'?

“What is a club in any case? Not the buildings or the directors or the people who are paid to represent it. It’s not the television contracts, get-out clauses, marketing departments or executive boxes. It’s the noise, the passion, the feeling of belonging, the pride in your city. It’s a small boy clambering up stadium steps for the very first time, gripping his father’s hand, gawping at that hallowed stretch of turf beneath him and, without being able to do a thing about it, falling in love.”

Bobby Robson

---

Voetbalsupporters

De wilde, de aso, het uitschot, het tuig, de hooligan, de paria. Mensen die fakkels verstoppen ‘in intieme delen’. Mensen die met stenen gooien naar de ME. Mensen die homofobe, antisemitische, racistische en vrouwonvriendelijke spreekkoren bedenken én zingen. Mensen die het veld bestormen bij extreem goede of extreem slechte resultaten. Mensen die bier, aanstekers en nog veel meer datzelfde veld opgooien. 

Maar ook mensen die urenlang met haast kinderlijk enthousiasme werken aan meterslange spandoeken. Mensen die thuis al trommelend op tafel een nieuw stadionliedje bedenken om op zondag te zingen. Mensen die bloed doneren om hun club in leven te houden. Mensen die vrijwillig het stadion helpen verbouwen. Mensen die geld inzamelen voor zieke kinderen. Mensen die muisstil blijven tijdens een minuut stilte. 

Het ligt allemaal zo dicht bij elkaar. Blinde woede en blinde liefde. Emotie en ratio. Een boze hooligan en een sympathieke man. Tranen van het traangas en tranen van blijdschap. Het veld bestormen bij verlies en het veld bestormen na succes. Er borrelt altijd wat onder de oppervlakte en er hoeft maar dit te gebeuren en de vulkaan barst uit; in positieve of negatieve zin. 

Of zoals Bobby Robson het zo mooi verwoordde: voetbalsupporters zijn de club. 

Die club waaraan je toch elk jaar maar weer een tientje meer betaalt voor de seizoenskaart. Die club waar je elk jaar maar weer een euro meer betaalt voor een biertje. Die club waar het shirtje inmiddels 100 euro kost. Die club waar jij elk jaar trouw op de tribune zit, ongeacht het weer, de tegenstander en de kwaliteit van de selectie. 

Clubliefde laat je dingen denken, dingen zeggen en dingen doen, die je in iedere andere situatie in je leven compleet belachelijk zou vinden. Je schreeuwt niet naar de bakker dat hij een kutbrood heeft gebakken, je barst niet in huilen uit als uit het jaarverslag van je werkgever blijkt dat er dikke winst is gemaakt en je slingert geen bier door de woonkamer als je wint met Mens erger je niet.

Maar gaat het om je cluppie, dan is elk gedrag geoorloofd. Alleen, hoe leg je dat uit aan niet-voetbalfans? Hoe verklaar je de gekte, zonder jezelf voor gek te zetten? Een goed begin is de Netflix-documentaire Sunderland ‘Til I Die, of als je wat minder tijd hebt deze korte YouTube-documentaire van Copa90 over Leyton Orient (of pak een aflevering van Derby Days of Once in a Lifetime). 

[Club naar keuze] ‘Til I Die

Sunderland ‘til I die, I'm Sunderland ‘til I die, I know I am, I'm sure I am, I'm Sunderland ‘til I die.

Analyseer je supportersliederen (of chants of spreekkoren of hoe je het ook wil noemen, voor mijn part noem je het chansons), dan merk je dat er opvallend vaak gezongen wordt over levenslange trouw aan de club. Overal ter wereld zijn er mensen die hun kinderen bij geboorte eerder inschrijven bij de club dan bij de gemeente, die trouwen in het stadion van hun favoriete club en/of begraven worden onder de clubkleuren. In Sunderland ‘Til I Die zit zelfs een pastoor die hele diensten opdraagt aan overwinningen voor Sunderland. 

Nu zei Cruijff ooit het volgende: “Als 22 spelers een kruisje slaan voor de wedstrijd en 't het werkt, dan wordt het dus gelijkspel.” En met hem kan ik het niet oneens zijn. Dus of het veel zin heeft om kerkdiensten te houden in de hoop op een overwinning, ik heb er mijn twijfels bij. In de tijd dat ze gevolgd worden voor de documentaire degraderen ze overigens twee keer, maar inmiddels zijn ze ook al weer een keer gepromoveerd en doen ze bovenin mee in de Championship.

Religie

Maar goed, je zou dus kunnen zeggen dat voetbal een religie is. En dat ga ik ook doen: voetbal is een religie. Dat maakt de conclusie voor deel 2 ook gelijk een stuk makkelijker. Want net als je in alle lagen van de bevolking en in alle landen ter wereld gelovigen hebt, heb je ook overal voetbalfans. Makkelijke en teleurstellende conclusie? Nee, zeker niet. Een heel bevredigende conclusie zelfs. Er is geen label op te plakken, je hebt geen blauwdruk van ‘de voetbalfan’. En dat is wat supporterschap zo fascinerend maakt. Wie je bent doet er niet toe, het doet er toe vóór wie je bent.

Voetbal de religie, het stadion de kerk, topspelers de profeten en supporters de volgelingen. Kampioenschappen de hemel, degradaties de hel, play-offs voor degradatie het vagevuur. Het shirt is het equivalent van het kruisje, het keppeltje of de hoofddoek. Spreekkoren de psalmen en bidden voor een overwinning is, nou ja, letterlijk bidden voor een overwinning.

Voor (bijna) alle leeftijden

Maar om toch nog maar even één vergelijking te maken tussen religie en voetbal. Je wordt er vaak mee opgevoed en als kind heb je er nog helemaal geen zeggenschap over. De eerste jaren van je leven heb je het zelfs niet eens door, dat je een slabbetje van je favoriete club draagt of tegen een bal aantrapt waar het logo van jouw toekomstige liefde op staat. Maar het zaadje is geplant. Er is geen weg meer terug. Misschien ben je zelfs wel vernoemd naar een (oud-) speler van de club (en misschien ook wel zonder medeweten van moeders de vrouw). 

Je vader, moeder of een ander familielid neemt je mee naar het stadion of zet je voor de tv tijdens een wedstrijd. Hij of zij zal zeggen dat je heus zelf mag kiezen wat je favoriete club is, maar stiekem hebben ze de keuze al voor je gemaakt. En daar hoor je mij niet over klagen, zo hoort het. Je moet wel een heel goede reden hebben om voor een club te zijn, als het niet die uit jouw stad, dorp of regio is of als je het niet hebt overgenomen van je familie. 

Cynicus en optimist

De voetbalsupporter is bovenal een cynicus en optimist in één. De selectie en het spel zijn altijd kut, maar elke tegenstander moet ook makkelijk verslagen kunnen worden. Het ene moment zeg je nog dat de spits niks kan, het volgende moment verlang je van hem dat hij de bal uit de draai met twee man in de rug ineens in de kruising ramt. 

Weinig lekkerder ook dan een hele wedstrijd cynisch kankeren op het slechte spel, om uiteindelijk in de laatste minuut in volle euforie de winnende goal te vieren en alle gemaakte fouten weer te vergeten. 

Als er op een plaats geen ruimte is voor nuance, dan is het wel in een voetbalstadion. 

So, who are ya?

Maar volgens mij begon ik deze blog met de vraag wie de voetbalsupporter nou is? En dat kan iedereen zijn: een keurige puber of een scheldende opa. Een kettingrokende moeder of snuivende dertiger. Een advocaat of een vuilnisman (m/v). Een optimist, een cynicus, een pessimist. 

Willem-Alexander is voor Ajax en Prince William is voor Aston Villa, maar bij beide clubs heb je ook gewoon enorme aso’s zitten (ja, ook bij jouw favoriete club zitten aso’s op de tribune). En alles daar tussenin. 

Dus wie is de voetbalfan en wat is het antwoord op de vraag ‘Who are ya?!’? 

Dat kan iedereen zijn en eigenlijk zou iedereen het moeten zijn.

---

Lees-, kijk- & luistertips

Sunderland 'Til I Die Al eerder genoemd, de fenomenale Netflix-documentarie Sunderland ‘Til I Die. Heeft geen verdere introductie nodig. Ook leuk voor wie niet van voetbal houdt.

Hard Gras Omdat intellectuelen ook voetbalfan kunnen zijn.

Reminding You Why You Love Football - Podcast van Mundial Eigenlijk met dezelfde reden. Ook hun magazine is trouwens zeer lezenswaardig én online te lezen tegen een kleine vergoeding.

Waarom ik zo van Sparta hou (en Aad de Mos haat) - Hugo Borst Ken je ‘m vooral als dat betweterige mannetje bij ESPN of Studio Voetbal? Zet dat gevoel even opzij, want er zijn weinig mensen die mooier over voetbal kunnen schrijven dan Hugo Borst.

Het laatste jaar van FC Twente - Docu Mooie documentaire van Twentefan Erik Dijkstra over de periode dat Twente op het randje van de afgrond balanceerde. Veroorzaakt door iets te veel opportunisme van een andere Twentefan: Joop Munsterman. De man die Twente een titel bezorgde, maar ook bijna het einde van de club veroorzaakte.

Maradona van China en andere landen - Wiep Idzenga Hoewel voetbal in elk land anders beleefd wordt, is er wel in elk land een eigen Maradona te vinden. In dit boek gaat schrijver Wiep Idzenga op zoek naar de Maradona van de wat minder voor de hand liggende landen.

Hoe kun je leren houden van voetbal? - Danielle Kliwon Blog met tips om mensen te bekeren tot het voetbalgeloof.