Deel 6: De conclusie?

Op de vraag ‘wat het mij/ons doet?!’ is inmiddels wel antwoord gegeven, ik hoop dat mijn inkijkje in het supportersbrein je een beetje inzicht heeft gegeven. Maar omdat ik heb geleerd dat er ook altijd een conclusie of een slot op zo’n verhaal moet volgen, bij deze een poging om tot een slotverklaring te komen over de populariteit van voetbal. 

Uiteindelijk ligt de populariteit van de sport maar voor een klein deel aan het kijkplezier. Dat merkte je ook tijdens corona, wedstrijden zonder publiek zijn een stuk minder leuk om naar te kijken (en waarschijnlijk ook om te spelen). Waar de populariteit wel in zit is de verbroedering en verbinding - zonder hier sentimenteel over te gaan doen. 

Zowel het spelen van het spelletje als het kijken van wedstrijden in het stadion doe je samen. Je staat samen in de stromende regen te trainen en je staat samen op de tribune na een 0-3 nederlaag tegen de concurrent. Maar je staat vooral samen de overwinning te vieren. Samen de wedstrijd voor en na te bespreken. Samen oude koeien uit de sloot te halen. Samen het laatste (transfer)nieuws te bespreken. Samen te zingen en te schreeuwen. 

En goed, hooligans staan ook samen stewards, politieagenten en andere supporters in elkaar te slaan, maar dat laten we even achterwege. Net als dat er knokpartijen plaatsvinden op amateurvelden, kinderen die op jonge leeftijd leren om te gaan rollen en zeuren na een overtreding en ouders die daarbij alleen nog maar meer olie op het vuur gooien. Het is allemaal onderdeel van voetbal, maar om nou te zeggen dat het er echt bij hoort? Nee. En daarom is dit ook niet of nauwelijks aan bod gekomen in de voorgaande blogs.

Tuurlijk heb ik ook op amateurvelden gestaan tijdens vechtpartijen (waarbij ik zelf niet betrokken was overigens - niet per se uit principiële bezwaren, maar vanwege het feit dat ik 3 turven hoog ben en stokjes als armen heb). En tuurlijk heb ik me ook wel eens schuldig gemaakt aan onsportief gedrag tegenover tegenstanders.

Tuurlijk zitten er ook echte voetbalfans tussen die hooligans en zal er ook echt een groot deel zijn dat denkt dat ze het vóór hun club doen, maar toch. Ik kan me nog best verplaatsen in een boze fan die een bus opwacht na slechte resultaten (al zal ik het zelf nooit van mijn leven doen), maar doelbewust een stadion afbreken, stewards aanvallen of met vuurwerk gooien naar supporters of spelers van de tegenstanders. Ik kan er met mijn kop niet bij. 

Wil je toch weten wat er in die hoofden omgaat? Dan zijn er genoeg films, documentaires, podcasts en boeken die je dat vertellen.

Dus, wat voetbal met mensen doet: ik heb het antwoord gezocht in gedrag van supporters, de psychologie erachter, het profiel van de gemiddelde voetbalfan en uiteindelijk bij mezelf. Wat het met je doet, is voor iedereen anders - een saaie, maar terechte conclusie. De een kan alle wedstrijden voor de tv kijken, zonder daarbij te schreeuwen, vloeken of schelden, maar heeft na afloop wel een dag een kutgevoel als ze verliezen. Een ander kan 90 minuten lang in het stadion schreeuwen, vloeken, schelden en juichen, maar heeft na afloop 10 minuutjes nodig om de teleurstelling te verwerken en gaan over tot de orde van de dag. 

De een vindt spelers die de club verlaten verraders, de ander kan het aan de reet roesten en weer een ander gunt het die speler van harte. 

Eerder haalde ik een quote aan van Joe McGinniss die het had over de raw untameable passion. Hij vergeleek de passie die hij zag in San Siro met de som van allerlei andere dingen bij elkaar opgeteld: muziek, politiek, religie en andere sportevents. Laat ik bij de slotsom daarom hier nog eens naar kijken. Waarom is voetbal groter dan al die andere dingen bij elkaar opgeteld?

Voetbal vs de rest

Ik mag graag concerten en festivals bezoeken en zie ook daar heus wel de verbroedering en passie, maar er is geen sprake van winst of verlies. Je favoriete artiest neemt het niet op tegen een artiest waar je een hekel aan hebt. De mensen met wie je er staat zijn niet elke keer dezelfde. Er zijn maar weinig mensen die hun favoriete artiest achterna reizen naar elk concert. Bovendien is het leven van een artiest eindig: de aftakeling komt ooit om de hoek kijken, bands vallen uit elkaar, genres verliezen aan populariteit en ze gaan natuurlijk ook een keertje dood. 

Er zijn gelukkig nog wel genoeg dwarsverbanden tussen voetbal en muziek. Kijk alleen al naar de recente concertreeks van Oasis, muziek gemaakt voor voetbalstadions en door voetbalfans. Of kijk naar alle voetballers die, al dan niet serieus, muziek maken. Of lees de Santos-editie over muziek en voetbal. Heb je dan nog niet genoeg, zoek dan eens tussen de Britse voetbalpodcasts, ook daar zijn geregeld artiesten te gast.

Politiek zou er in de buurt kunnen komen, maar ook daarbij geldt: niemand kijkt alle debatten. Slechts enkele idioten kopen merch van hun politieke partij. Talloze mensen switchen tijdens hun leven meerdere keren van partij en werken bovendien samen met andere partijen, met andere idealen. Ondenkbaar in het voetbal (ik ga hier bewust even voorbij aan de gezamenlijke jeugdopleiding van Twente en Heracles). 

Religies dan? Die vinken wel een aantal vergelijkbare hokjes af: je blijft je leven lang trouw aan één religie. Je draagt herkenbare merchandise (kruisjes, keppeltjes, hoofddoeken, etc.). Je komt wekelijks samen met dezelfde mensen. Je hebt vaak een hekel aan - of op z’n minst onenigheid met - andere geloven en historisch gezien hebben er ook nog wel eens conflictjes plaatsgevonden rondom religie. Om er maar even een understatement in te gooien. 

Maar de euforie van het winnen van een wedstrijd, of mooier nog, het winnen van een prijs? Die is er niet. Ruimte om te kankeren op je God, profeet of religie? Die is er al helemaal niet. 

Andere sporten misschien? Er zijn meer sporten die wereldwijd populair zijn, maar dan gaat het vaak om individuele sporten als tennis. Andere populaire teamsporten zijn vaak maar in enkele landen of regio’s enorm populair: basketbal, American football, rugby, handbal. En die halen het qua fanatisme van de supporters ook zelden bij het voetbal. Veel verder dan fanatieke basketbalfans op de Balkan kom ik niet en die zijn bovendien vaak ook fan van de plaatselijke voetbalclub. 

Kortom: er is niks vergelijkbaars. Dat maakt het ook zo fascinerend, zelfs voor mensen die niet van voetbal houden is dit een voldongen feit. Je kunt er nog zoveel onbegrip voor hebben: het is nou eenmaal iets unieks op deze planeet. De sport zelf, de supporterscultuur eromheen, de aandacht die ervoor is: ongeëvenaard. Laten we het hiermee dan ook maar afsluiten. Niets evenaart het voetbal, niets gaat het voetbal evenaren.   

Vind je mijn blogs leuk en wil je dat meer mensen ze lezen? Zou je mij dan willen helpen door de blogs te delen met vrienden, familie, teamgenoten, collega’s of wildvreemden? Ik ben nu al blij met elke lezer, maar het zou natuurlijk mooi zijn als ik een breder publiek bereik.

Volg Tijgerbalsem & Tifo’s ook op Instagram en BlueSky (ik zou het ook waarderen als je hierop mijn berichten liket, alle beetjes helpen). Wil je samenwerken of wil je dat ik een blog/verhaal schrijf voor jouw website, medium of iets anders? Mail dan naar koen@tijgerbalsemtifos.nl.

De komende tijd zullen er op net zulke willekeurige momenten nieuwe blogs volgen, dus hou mijn website en social media vooral in de gaten. 

Lees-, kijk- en luistertips

Kamp Seedorf - Straatkunstenaars

Waar voetbal, muziek, cult en kunst samenkomt. Maken al jarenlang streetart, vaak voetbalgerelateerd. Zonder Kamp Seedorf had ik nooit in een shirt rondgelopen met een tekening van Koos Alberts erop.

Buiten de lijnen - Frank Heinen

Erg fijn dat Frank Heinen naast zijn wielerboeken ook een voetbalboek heeft uitgebracht. Met vergeten verhalen over bekende en minder bekende voetballers (vooral de minder bekende) van over de hele wereld.

De schoonheid van het stoppen - Paul Onkenhout

Herkenbaar voor iedereen die ooit voet in een voetbalkleedkamer heeft gezet (of een kleedkamer van een andere teamsport).

Hekelingen in lichterlaaie - Rijnmond

Alles hieraan is goed, van het begin met het Lord of the Rings-muziekje, tot aan de 'technisch directeur' van amateurclub VV Hekelingen die geprezen wordt door Maldini, Henry en Keegan. 7 minuten en 7 seconden puur goud.